Thua lỗ lớn nhất là do nhà đầu tư mua cổ phiếu chất lượng thấp vào những thời kỳ có điều kiện kinh doanh thuận lợi. Người mua cổ phiếu nhầm lẫn lợi nhuận hiện tại của doanh nghiệp với ‘khả năng tạo lợi nhuận’ thực sự, và rằng thịnh vượng đồng nghĩa với sự an toàn.” nhấn mạnh một trong những sai lầm nghiêm trọng nhất trong đầu tư: đánh giá sai tiềm năng dài hạn của doanh nghiệp chỉ dựa trên lợi nhuận ngắn hạn và môi trường kinh doanh thuận lợi.
1. Thịnh vượng tạm thời không đồng nghĩa với sự an toàn lâu dài
Nhiều nhà đầu tư mắc sai lầm khi chỉ nhìn vào lợi nhuận hiện tại của doanh nghiệp mà không xem xét mô hình kinh doanh, sức mạnh nội tại và khả năng duy trì tăng trưởng trong dài hạn.
- Khi điều kiện kinh tế thuận lợi (ví dụ: lãi suất thấp, nhu cầu thị trường cao), ngay cả những doanh nghiệp yếu kém cũng có thể báo cáo lợi nhuận tốt.
- Nhưng khi nền kinh tế suy thoái hoặc ngành nghề bước vào giai đoạn khó khăn, những doanh nghiệp này dễ dàng sụp đổ do không có nền tảng vững chắc.
Ví dụ thực tế:
Trong giai đoạn 2020-2021, khi thị trường chứng khoán bùng nổ, nhiều công ty công nghệ non trẻ hoặc doanh nghiệp không có lợi thế cạnh tranh thực sự vẫn tăng giá cổ phiếu mạnh mẽ. Nhà đầu tư đổ tiền vào những cổ phiếu này mà không đánh giá đúng khả năng tồn tại lâu dài của chúng. Khi điều kiện kinh doanh thay đổi (lãi suất tăng, thanh khoản giảm), nhiều công ty trong số đó đã lao dốc thê thảm.
2. Nhầm lẫn lợi nhuận nhất thời với khả năng tạo lợi nhuận bền vững
Lợi nhuận có thể đến từ nhiều yếu tố, nhưng không phải yếu tố nào cũng bền vững:
- Lợi nhuận tạm thời: Có thể đến từ chu kỳ kinh tế, điều kiện thị trường thuận lợi hoặc các chính sách tài chính nhất thời.
- Khả năng tạo lợi nhuận bền vững: Đến từ lợi thế cạnh tranh, năng lực quản trị, mô hình kinh doanh ổn định.
Nhà đầu tư nhầm lẫn giữa hai yếu tố này có thể dẫn đến những quyết định sai lầm:
- Mua cổ phiếu của công ty có lợi nhuận cao trong ngắn hạn nhưng không có lợi thế cạnh tranh thực sự.
- Không nhận ra rằng lợi nhuận có thể sụt giảm mạnh khi điều kiện thị trường thay đổi.
Ví dụ thực tế:
Nhiều công ty trong ngành hàng hóa (như dầu mỏ, thép, gỗ…) thường đạt lợi nhuận cao khi giá hàng hóa tăng mạnh. Nhưng khi giá hàng hóa quay đầu giảm, lợi nhuận cũng sụt giảm nhanh chóng, kéo theo giá cổ phiếu lao dốc. Nếu nhà đầu tư chỉ nhìn vào lợi nhuận hiện tại mà không xem xét chu kỳ ngành, họ có thể mua vào đúng đỉnh và chịu thua lỗ lớn.
3. Sai lầm khi cho rằng “tăng trưởng” đồng nghĩa với “an toàn”
Một doanh nghiệp có thể đang phát triển mạnh mẽ, nhưng điều đó không có nghĩa là nó miễn nhiễm với rủi ro. Nhiều nhà đầu tư cảm thấy an toàn khi mua cổ phiếu của một công ty đang có tốc độ tăng trưởng cao mà quên mất rằng:
- Tăng trưởng quá nhanh cũng có thể là dấu hiệu của bong bóng.
- Một công ty phát triển nóng có thể đang vay nợ quá mức hoặc chi tiêu không kiểm soát.
- Khi chu kỳ kinh doanh thay đổi, công ty có thể đối mặt với nguy cơ sụp đổ nếu không có nền tảng tài chính vững chắc.
Ví dụ thực tế:
Các công ty bất động sản trong giai đoạn thị trường sốt thường có tốc độ tăng trưởng mạnh, nhưng khi chu kỳ đi xuống, nhiều doanh nghiệp nợ nần chồng chất và rơi vào khủng hoảng thanh khoản. Nhà đầu tư mua cổ phiếu chỉ vì tin vào sự “thịnh vượng” của công ty mà không đánh giá rủi ro thực sự có thể bị thiệt hại nặng nề.
4. Bài học rút ra – Làm thế nào để tránh sai lầm này?
- Không đầu tư chỉ vì lợi nhuận nhất thời: Hãy kiểm tra xem lợi nhuận của doanh nghiệp có đến từ hoạt động kinh doanh cốt lõi và bền vững hay không.
- Đánh giá toàn diện doanh nghiệp: Nhìn vào mô hình kinh doanh, lợi thế cạnh tranh, quản trị tài chính, không chỉ mỗi con số lợi nhuận.
- Xem xét chu kỳ kinh tế và ngành nghề: Đừng mua vào những ngành đang ở đỉnh chu kỳ mà không đánh giá rủi ro.
- Đừng nhầm lẫn tăng trưởng với an toàn: Một doanh nghiệp phát triển nóng vẫn có thể sụp đổ nếu không có nền tảng vững chắc.
Kết luận
Câu nói này cảnh báo rằng lợi nhuận nhất thời và sự thịnh vượng bề ngoài không đảm bảo sự an toàn trong đầu tư. Nhà đầu tư cần có cái nhìn dài hạn, đánh giá kỹ lưỡng doanh nghiệp trước khi ra quyết định. Nếu không, họ có thể rơi vào cái bẫy của thị trường – mua cổ phiếu chất lượng thấp khi điều kiện thuận lợi, để rồi phải chịu thua lỗ lớn khi mọi thứ đảo chiều.