✅ 1. Doanh thu là gì?
Doanh thu là tổng số tiền mà công ty thu được từ việc bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ trong một khoảng thời gian nhất định (thường là theo tháng, quý, hoặc năm).
💡 Đơn giản: Doanh thu là số tiền “được ghi nhận” khi bán hàng, dù khách đã trả tiền hay chưa.
🔹 Ví dụ:
Công ty A bán 1.000 cái áo, mỗi cái 100.000 VNĐ.
➡️ Doanh thu = 1.000 x 100.000 = 100.000.000 VNĐ
Nếu 700 người trả tiền ngay, 300 người mua nợ (trả sau),
➡️ Công ty vẫn ghi nhận doanh thu là 100 triệu, dù tiền mặt thực nhận mới là 70 triệu.
✅ 2. Dòng tiền là gì?
Dòng tiền (cash flow) là lượng tiền mặt thực sự chảy vào và ra khỏi doanh nghiệp.
Dòng tiền dương → tiền vào nhiều hơn tiền ra.
Dòng tiền âm → tiền ra nhiều hơn tiền vào.
💡 Dòng tiền là “tiền thật”, còn doanh thu là “ghi nhận kế toán”.
🔹 Ví dụ:
Cùng ví dụ trên, doanh thu là 100 triệu nhưng chỉ có 70 triệu khách trả ngay →
➡️ Dòng tiền thực tế chỉ có 70 triệu vào trong kỳ đó.
✅ 3. Vì sao nói doanh thu là nơi dòng tiền bắt đầu đi vào?
Doanh thu là bước đầu tiên cho dòng tiền hoạt động.
➡️ Không có doanh thu → không có dòng tiền từ hoạt động kinh doanh.
Tuy nhiên, không phải toàn bộ doanh thu ngay lập tức chuyển thành tiền mặt.
✅ 4. Ví dụ minh họa cụ thể
🎯 Ví dụ 1: Quán cà phê
- Ngày hôm nay bán được 200 ly cà phê, mỗi ly 30.000đ
→ Doanh thu = 200 x 30.000 = 6.000.000 VNĐ - Khách trả tiền mặt ngay → Dòng tiền vào = 6 triệu
👉 Lúc này, doanh thu và dòng tiền trùng nhau
🎯 Ví dụ 2: Công ty thiết kế website
- Ký hợp đồng làm website trị giá 100 triệu VNĐ
- Khách thanh toán 50% trước (50 triệu), còn lại trả sau khi bàn giao
→ Doanh thu có thể ghi nhận là 100 triệu (nếu dự án hoàn thành trong kỳ)
→ Nhưng dòng tiền chỉ nhận 50 triệu trước, phần còn lại sẽ vào kỳ sau
👉 Doanh thu lớn nhưng dòng tiền chưa đủ, công ty cần tính toán dòng tiền cẩn thận để không thiếu hụt
✅ 5. Tóm lại:
| Khía cạnh | Doanh thu | Dòng tiền vào |
|---|---|---|
| Ghi nhận khi nào | Khi bán hàng (kể cả trả sau) | Khi tiền thật vào tài khoản |
| Bản chất | Kế toán, giấy tờ | Tiền mặt thực tế |
| Vai trò | Xác định hiệu quả bán hàng | Đảm bảo hoạt động, chi trả, đầu tư |
| Ví dụ | Ký hợp đồng bán 100 triệu | Nhận được 50 triệu trước |
CÁC LƯU Ý KHI ĐÁNH GIÁ DOANH THU VÀ MỐI LIÊN HỆ VỚI DÒNG TIỀN
🔸 1. Doanh thu không đồng nghĩa với lợi nhuận
Công ty có thể ghi nhận doanh thu rất lớn nhưng vẫn lỗ nếu chi phí vượt quá doanh thu.
🔍 Ví dụ:
- Doanh thu: 10 tỷ
- Chi phí sản xuất + vận hành: 12 tỷ
➡️ Công ty lỗ 2 tỷ dù doanh thu cao
👉 Lưu ý: Khi đánh giá doanh nghiệp, đừng chỉ nhìn vào doanh thu mà bỏ qua chi phí và lợi nhuận gộp.
🔸 2. Doanh thu ảo – Chưa chắc đã có dòng tiền
Nếu công ty bán chịu nhiều, doanh thu cao nhưng tiền chưa về, dòng tiền sẽ bị âm.
🔍 Ví dụ:
- Bán hàng 5 tỷ trong quý, nhưng khách chỉ mới trả 1 tỷ
➡️ Doanh thu 5 tỷ, nhưng dòng tiền vào chỉ có 1 tỷ
👉 Lưu ý: Phải kiểm tra khoản phải thu trên bảng cân đối kế toán (accounts receivable). Nếu tăng mạnh → doanh thu chưa thu tiền → dòng tiền bị “kẹt”.
🔸 3. Doanh thu đều đặn vs. Doanh thu đột biến
Doanh thu ổn định phản ánh mô hình kinh doanh bền vững. Doanh thu đột biến có thể đến từ một dự án lớn, không lặp lại.
👉 Lưu ý: Khi thấy doanh thu tăng mạnh, cần xem đó là tăng bền vững hay chỉ là nhất thời (ví dụ, hợp đồng lớn một lần).
🔸 4. Chất lượng doanh thu
Không phải tất cả doanh thu đều tốt. Cần xem xét:
- Doanh thu đến từ khách hàng cũ hay mới?
- Có phụ thuộc quá nhiều vào một khách hàng lớn không?
- Tỷ lệ hoàn/hủy có cao không?
👉 Doanh thu bền vững, đến từ nhiều nguồn, mới tạo ra dòng tiền ổn định.
🔸 5. Tăng trưởng doanh thu có đi kèm với dòng tiền?
Tăng doanh thu là tốt, nhưng nếu không có tiền mặt kèm theo, công ty có thể gặp khủng hoảng dòng tiền.
👉 Lưu ý: So sánh tốc độ tăng doanh thu và tăng dòng tiền từ hoạt động kinh doanh. Nếu lệch nhau quá nhiều → cảnh báo rủi ro.
🔸 6. Chu kỳ thu tiền (DSO – Days Sales Outstanding)
Là số ngày trung bình từ khi bán hàng đến khi thu được tiền.
👉 DSO càng ngắn → công ty thu tiền nhanh → dòng tiền khỏe
DSO dài → công ty bán được hàng nhưng tiền về chậm → dễ thiếu vốn
🔸 7. Doanh thu tăng do đẩy hàng ra kho (sell-in)
Một số công ty đẩy sản phẩm ra đại lý (sell-in) để ghi nhận doanh thu, nhưng sản phẩm chưa thực sự đến tay người tiêu dùng (sell-out).
👉 Lưu ý: Doanh thu này có thể không bền vững nếu hàng tồn kho tại đại lý tăng cao.
✅ TÓM TẮT NHỮNG CHỈ SỐ NÊN KIỂM TRA
| Chỉ số / yếu tố | Ý nghĩa / Cảnh báo |
|---|---|
| Tăng trưởng doanh thu | Có bền vững không? Có dựa vào vay nợ? |
| Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh (CFO) | Có dương không? Có tương ứng doanh thu? |
| Khoản phải thu | Có tăng bất thường không? |
| Chu kỳ thu tiền (DSO) | Thu tiền nhanh hay chậm? |
| Tỷ lệ lợi nhuận gộp | Biên lợi nhuận cao hay thấp? |
| Sự phụ thuộc khách hàng lớn | Có rủi ro mất doanh thu nếu khách rút? |
